GRAVÜR DÜNYASI
Dijital Gravür Kütüphanesi
Gravür Dünyası Dijital Gravür Kütüphanesi, tarihi görsel hafızanın korunması, dijitalleştirilmesi ve paylaşılması amacıyla 2023 yılında, herhangi bir ticari amaç gütmeksizin kamu yararına çalışmak üzere kurulmuş bağımsız bir açık bilgi platformudur. Gürbüzer Ailesi'nin (M.Uluğşad Gürbüzer, Selma Gürbüzer, Elif Gürbüzer ve Emre Gürbüzer) ortak çabasıyla hayata geçirilen bu kültürel girişim, Türkiye'nin ilk ve tek dijital gravür kütüphanesi olup, aynı zamanda kütüphane arşivinin çeşitliliği, gelişmiş etiketleme altyapısı ve uluslararası erişim kapasitesiyle Türkiye'nin bu alandaki öncü dijital bellek projesidir.
Bu girişimin temel motivasyonu, başta Osmanlı İmparatorluğu olmak üzere dünya tarihi, coğrafyası ve kültürüne ait 19.yüzyıl ve öncesinde basılmış gravür ve haritaların fiziki olarak toplanması, yüksek çözünürlükte dijital ortama aktarılması, bilgilerinin etiketlenmesi ve bu birikimin akademik nitelikte bir veri tabanında sistemli biçimde erişilebilir kılınmasıdır.
Fiziki olarak Gravür Dünyası Dijital Gravür Kütüphanesi arşivinde bulunan her bir gravür ve harita, yüksek çözünürlüklü görselleriyle birlikte Türkçe ve İngilizce olmak üzere çift dilli künyelerle kataloglanmaktadır. Bu süreçte gravür ve haritaların konusu, tarihi, sanatçısı, hakkakı, baskı tekniği, basıldığı kaynak ve içeriğine ilişkin ayrıntılı bilgi etiketleri akademik standartlara uygun biçimde hazırlanmaktadır. Herhangi bir dijital restorasyon uygulanmadan kataloglama işlemi tamamlanan gravür ve haritalar, özgün hallerini koruyacak şekilde çevrim içi erişime açılmaktadır.
Bugün itibarıyla açık erişimde bulunan dijital kütüphane arşivi yaklaşık 12.000 gravür ve haritadan oluşmakta olup, dijitalleştirme ve etiketleme süreçleri henüz tamamlanmadığı için sisteme aktarılmayı bekleyen çok sayıda gravür ve harita bulunmaktadır. Kataloglama çalışmaları ilerledikçe bu gravür ve haritalar düzenli olarak dijital kütüphaneye eklenecektir. Gravür Dünyası Dijital Gravür Kütüphanesindeki gravür ve haritalar 25 ayrı tematik alanda sınıflandırılmıştır. Bunlardan bazıları şunlardır:
İstanbul başta olmak üzere Osmanlı İmparatorluğu'nun Anadolu (Küçük Asya) ve Balkan-Avrupa coğrafyasındaki şehirlerini betimleyen gravürler.
Osmanlı toplumunda günlük hayat, aile ve sosyal ilişkiler, harem sahneleri, kıyafet ve kostüm kültürü ile geleneksel meslekleri konu alan gravürler.
Osmanlı İmparatorluğu askeri teşkilatı, savaş teknolojisi ve muharebe sahnelerine ilişkin gravürler (özellikle1853-1856 Osmanlı–Rus Savaşı (Kırım Savaşı) ve 1877-1878 Osmanlı–Rus Savaşı (93 Harbi) hakkında The Illustrated London News ve The Graphic gazetelerinde yayımlanmış görsellerin büyük kısmı)
Osmanlı İmparatorluğu toprakları başta olmak üzere dünya devletleri, bölgeleri ve şehirlerine ait çok sayıda tarihi harita, kartografik çizim ve atlas sayfası gravürü
Paris, Londra, Viyana, New York gibi önemli Dünya şehirlerine ve bu şehirlerdeki mimari yapılara ilişkin gravürler (saray, köprü, meydan, anıt ve kentsel dokuları betimleyen sahneler)
19. yüzyıl ve öncesinde basılmış Tevrat ve İncillerde yer alan gravürler (Türkçe çevirileri ve kutsal metinlerdeki kronolojik sıralarıyla birlikte)
Fransız ve İngiliz modası başta olmak üzere 19. yüzyılın dünya moda kültürünü ve uluslararası kostüm tarihini yansıtan gravürler (ülkeler bazında ve kronolojik düzende)
İngiliz tiyatro ve balesi başta olmak üzere dünya sahne sanatlarının erken dönemlerine ışık tutan gravürlerin yanı sıra müzik ve dans temalı eserler ile Beethoven, Mozart, Bach ve Haydn gibi birçok önemli bestecinin portre gravürleri
William Shakespeare ait eserlerin sahneleri ile karikatür sanatının öncülerinden William Hogarth'ın çalışmalarını betimleyen gravürler başta olmak dünya edebiyatı ve karikatürüne ilişkin gravürler
Sanat, bilim ve siyaset dünyasından önemli kişilerin portreleri ile hayvan ve bitki türlerini gösteren zoolojik ve botanik gravürler.
Gravür Dünyası Dijital Gravür Kütüphanesi, açık erişim ilkesine bağlıdır. Tüm dijital içerikler yalnızca bilimsel, kültürel ve eğitsel amaçlarla kullanılabilir. Telif durumu kamu malı (public domain) olan eserler Creative Commons BY-NC-SA 4.0 lisansı kapsamında paylaşılır. Her görselin kullanımında kaynak belirtilmesi ve "Gravür Dünyası Dijital Gravür Kütüphanesi" ifadesinin referans gösterilmesi zorunludur.
Gravür Dünyası Dijital Gravür Kütüphanesi, kısa sürede 67 Türk üniversitesi ve 101 yabancı üniversite kütüphanesi tarafından erişilen bir dijital kaynak haline gelmiştir (Güncel durum ve ayrıntısı "Referanslar" bölümünden ulaşılabilir). Dünya çapında WorldCat, DBIS, Osmikon gibi çok sayıda uluslararası veri tabanına entegre edilmiştir. Gravür Dünyası Dijital Gravür Kütüphanesi, uluslararası arşivler, müzeler ve araştırma merkezleriyle ortak projeler yürütmeye açıktır.
Gravür Dünyası Dijital Gravür Kütüphanesi aşağıdaki sosyal medya adresleri üzerinden de arşivinde yer alan gravürleri bilgileri ile paylaşmaktadır:
Yaşadığımız coğrafyanın tarihi, kültürel ve sanatsal zenginlikleri başta olmak üzere tüm konuları içerecek, sanat ve tarih tutkunlarına, akademisyenlere, öğrencilere ve geleceğin sanatçıları olacak çocuklarımıza uluslararası düzeyde üniversiteler ve müzeler bünyesinde sunulan standartta bir ortam sağlayacak, Türkiye'nin ilk fiziksel gravür kütüphane ve/veya müzesini oluşturmak Gravür Dünyası Dijital Gravür Kütüphanesi'nin vizyonudur.
Gravür Dünyası Dijital Gravür Kütüphanesi'nin kültürel mirası koruma ve paylaşma vizyonunu destekleyecek tüm kurum, kuruluş, akademisyen, araştırmacı ve sanatseverleri bu açık bilgi ağına katkı sunmaya davet ediyoruz.